پیشنهادی به حضور داکتر صاحب اشرف غنی

۲۰۲۲/۰۱/۰۸
پوهاند محمد بشیر دودیال

پیشنهادی به حضور داکتر صاحب اشرف غنی
(به ادامه نوشته های قبلی- قسمت سوم)

تقریباً سه سال قبل زمانیکه کشمکشهای سیاسون در کشور با داکتر صاحب محمد اشرف غنی در اوجش بود، و جناب محقق صاحب اخطار دادند که غنی را از ارگ بیرون میکند، حدس زدم که داکتر صاحب اشرف غنی بعد از رهایی از جنجال ارگ، حتماً دست به قلم برده خاطرات و تجاربش را با هموطنان شریک خواهند ساخت.در آن زمان بعضی مسایل مهم حکومتداری درکشوررا پیشنهاد نموده بودم تا ایشان در خاطرات جدید شان بنویسند. البته مسایلی را که در آن وقت پیشنهاد نموده بودم غیر از آن چه بود که در کتاب ام (Fixing Failed States) نوشته بودند. وقتی در ماه اسد ازکشور خارج شدند، قسمت دیگری ازپیشنهاداتم را  برای داکتر صاحب  تقدیم  نمودم تا تحلیل واقعی و علمی جامعه ی افغانی را بنویسند . شاید ایشان نخواهند که از بازیهای استخباراتی اندکی پرده بردارند، یا راز سقوط دولت را افشا نمایند، ولی لااقل ایشان تحصیل کرده رشته های بشر شناسی و اقتصاد اند. آنها  مسایل اقتصاد ورفاه  را بهتر توضیح داده میتوانند، پس نه به شکل فعالیت سیاسی، بلکه منحیث خاطرات. و عنوان کتاب یا نوشته های جدید شانرا (Failed States and Failed Leadership/Leaders)   یا عنوان مشابه دیگری پیشنهاد نموده بودم. زیرا جوانان ما به چنین اثری نیاز دارند. از طرف دیگر زعمای کشورهای دیگر بعد از تقاعد یا خلع قدرت  خاطرات شانرا مینویسند واکنون این چنین خاطره نویسی به یک عُرف تبدیل شده است.

در اوضاع خطیر کنونی هرکدام ماوشما در تصور و اندیشه ی آینده وطن ونسل فردای کشور میباشیم، اوضاع کشورومنطقه، باوجود تغییرات  بزرگ وناگهانی کماکان متشنج است.

مسایل spatial dispersion، اقتصاد منطقوی و هایدرو پولیتیک مورد تمرکز ورقابت قدرتهای اقتصادی بزرگ است و موقعیت جیواکونومیک و جیوپولتیک کشور ما در محوریت قرار دارد. مسایل بُعدفضایی عیناً مانند الکترومگنیتزم و فزیک در اقتصاد وسیاست منطقوی، در ارتباط با فعالیتهای اقتصادی( Economic Activities) قابل تعمیل اند. این موضوع فهم بلندی را ایجاب مینماید.

داکتر صاحب! میدانم شاید کاملاً خسته باشید، ولی انسان بااحساس ، آگاه و انکه خود را درحد اقل مفید به جامعه بداند نمیتواند به هیچ صورت در مقابل قضایای کشور، حتا در حالت که  هیچ مسئولیتی دولتی ندارند، نیز بی تفاوت بوده نمیتواند.

از سرنوشت داکتر مصدق و سالوادور النده چه میتوان آموخت؟ نگارش نظر تان درین موارد نه تنها آموزنده، بلکه تثبیت کننده موقعیت کشور ما و رهبریت آن نیز خواهد بود.

آیا یک شخص اکادمیک که مصروف در مسایل تحقیق وتحلیل پرابلمها و ارائه تیوریها بشکل لکچر اند، باید چګونه بتواند جامعه ی پر تلاطم ومردم نسبتاً از دانش محروم و کمسواد مانند افغانستان را رهبری سیاسی کند ؟

با در نظر داشت انواع روشهای رهبری(style leadership) کدام نوع رهبری دکتاتوریا دیموکرات را در افغانستان بهتر میدانید ویا اینکه رهبری وضعیتی (situational وcontingency) مناسبتر است ؟

اخیراً اقدامات ایالات متحده، اقتصاد ترکیه را زیر فشار قرار داده است، آیا تاثیر چنین فشار را بالای افغانستان چگونه ارزیابی میکنید؟

تمرکز ناتو بر جنوب و شرق اقیانوس ارام بر افغانستان چه اثری خواهد داشت، در حالیکه هند، آسترالیا و چین شریکان تجارتی افغانستان بودند. آفت منابع طبیعی( natural resources curse) افغانستان مانند نیجیریا واقعیت  دارد و موضوع مدیریت آبهای افغانستان و استفاده از آنها چرا جنبه ی سیاسی و استخباراتی را اختیار نمود؟   به نظر میرسد امروز یا فردا کشورهای مانند ترکمنستان و قزاقستان که در عصر کمبود انرژی، دارای منابع کافی اند، به شکلی با آفت منابع ګرفتار شوند، و افغانستان از نظر منابع آب، یورانیم وسایر معادن ستراتیژیک آن ! راه حل مدیریت تخصصی،ملی ومُدبرانه   است وبس.

آیا تلاشهای مانند؛ ارتقای دموکراسی، تقویه نهادهای حقوقی- بشری-مدنی، مطبوعات وحقوق زن که ج. بوش روی آن تاکید میکرد ارزش خود را باخته؟   ویا اقلاً از نظر لفظی، بجایش مانده اند. تشنج های ادارۀ بایدن و روسیه ،خصوصاً روی موضوع اوکراین بر منطقه چه خواهد بود؟

به نظر امریکا چنین آمد که گویا  افغانستان در آینده بحیث بازیگر ژئوپولیتیکی تغییر موقعیت بدهد ، بنا پروژه علی البدل نظام جمهوریت  را روی دست گرفت، خصوصاً زمانیکه بحثهای ایرو-ایشیا مطرح شد.  ایا درین مورد به مردم چیزی روشنی خواهید انداخت؟

در مورد آینده اداره ومدیریت علمی ومعاصر و حکومت خدمتګذاردر افغانستان چه می اندیشد؟

اما فراموش نکنیم؛ تمام دوستان که قلم بدست دارند، درین موارد میتوانند نظرات شانرا  ابراز نمایند. وضعیت کشور ما درین سالها وابسته به چنین مسایل است. خواهشمندیم غرض تنویر جوانان به چنین قضایا بپردازیم. این قلم نیز بعضی موضوعات فوق را تقدیم خواهد نمود.

به این اقتدا و اقتراح می پیوندیم !

تشکر  و ممنون تان.