ضرورت کار روی یک طرح

۲۰۲۲/۰۱/۰۳
پوهاند محمد بشیر دودیال

ضرورت کار روی یک طرح
(یک فراخوان ملی به کافه ی دانشمندان نخبه ومنورین)

جهان مراکز علمی و تحقیقاتی شانرا تقویت نموده و برنامه های را غرض حل مشکلات حاد بشریت روی دست گرفته اند. کار جدی روی ( SDGs) یا اهداف انکشاف باثبات دوام دارد. این اهداف باید تا سال ۲۰۳۰م. بر آورده گردد. افغانستان هنوز ازین اهداف و آگاهی و درک اهمیت وضرورت آنها دور وبی اطلاع و یا در مقابل آن بی تفاوت است. درین کشور بیکاری، فقر، امراض، بیسوادی، چپاول داراییهای عامه، قطع جنگلات و آسیب رسانی به عناصر محیط زیست جهالت و غیره بدبختی های آشکار وپنهان بیداد میکند. انکشاف ( development) که نتیجه ی ترقی ورشد است- یعنی تغییر کمی وکیفی که بعد از افزایش و بهبود کمی- نسبی نظر به یک وقت معین گذشته بدست می آید و خود دارای معیار های است، مانند: ازبین رفتن علایم فقر، رسیدن به مقصد مصئونیت غذایی، بهبود خدمات عامه(صحت، ترنسپورت، مخابرات، تعلیم،…)، مهیا بودن کالوری کافی برای افراد جامعه، موجودیت آب صحی، برق، انترنیت،وسایل تسخین وتنویر، موجودیت اتاقهای کافی برای بود وباش(شکل منازل رهایشی)، دسترسی به مطبوعات، آزادیهای فردی، تامین عدالت اجتماعی، سهولتهای تفریح، انکشاف هنر، سیاحت و چند معیار دیگر که بخاطر مختصر ساختن مقاله از ذکرآنها صرف نظر میگردد. هرگاه اگر صرف ازعناوین برنامه های که توسط سازمانهای بین المللی مانندWHO, WTO.UNESCO,FAO,IUCN,UNEP وWCAS وغیره ادارت علمی و سازمانها نام گرفته شود، ضرورت به چند صفحه دارد و هرگاه از تدابیر مراکز علمی جهان و دولتها برای آینده شان ذکر نماییم، به مقایسه آنها ما افغانها خیلی بی خبر و عقب افتاده ایم.

ملتهای بیدار و حکومات مُدبر برنامه های خیلی مفید را به کمک دانشمندان شان پیهم عملی مینمایند. بدون تشکل یک حلقه ی  موثر علمی نمیتوان به بحرانهای پی در پی و نابسامانیهای موجود خاتمه داد. حکومات پیشرفته در سطح بلند دارای کمیته ها و کمیسیونهای مشورتی علمی اند. امروز ماوشما با رول  اتاقهای فکری( Think tank) آشنایی  داریم. رول و احترامیکه بدان قایل اند، غیر قابل انکار است. مشهور ترین دانشمندان واقتصاد دانان مانند روستو، لویس، لیوین روبین، میلتون فریدمن، مینارد کینز،…. وصدهای دیگر مشاورین اقتصادی دولتهای شان بوده اند و در مراکز فکری مصدر خدمات به کشور های شان شده اند. حکومات تایید نموده اند و ازتجارب خود دریافته اند که فقط رول چنین افراد، اتاقها  ومراکز بوده که به ترقیات امروزی نایل شده اند.

همه میدانیم که بعد از امیدهای فراوان دفعتا وضعیت افغانستان به چه حالتی درآمد. ضرو رنیست فقط اوقات خود را در تحلیل عوامل و یافتن ملامت ونا ملامت بگذردانیم، روی این مسایل تاریخ قضاوت خود را میکند. مهم اینست که برای رفع بدبختیها دست بکار شویم، درغیر آن ما وشما در این قضاوت تاریخ از همه اولتر و بیشترمحکوم میگردیم. افغانستان درتاریکی فاجعه و عمق تباهی سقوط نموده، ولی خوشبحتانه اولیای امور بعضاً اعلان میدارند که ما به کمک دانشمندان و مشوره ها ضرورت داریم. بیایید ولو اگر یکبار هم شده در طول تاریخ این فرصت را بیازمایم.

 اینجانب از مدت سه سال با توامیت پوهنتون بوخم کشور آلمان که سالها همکار بسیار نزدیک فاکولته های اقتصاد کشور ما بوده اند، درتماس بوده، اتاق فکری یا دفتری از انجمن اقتصاددانان را در پوهنتون کابل بنام(Afghan Economists Society / AES) ایجاد نمودیم، جناب فاروقی صاحب یکی از خدمتگذاران واقعی و راستین کشور و چهره ی ممتاز در دوره خدمات علمی واداری شان، زمانیکه رییس پوهنتون بودند، همچنان دوکتور سمیع نور مقیم دریونیورستی بوخم ازین اتاق فکری حمایت بیدریغ نمودند. خوشبختانه درین دفتر امکانات ووسایلی نیز موجود است. البته یکتعداد وسایل در خدمت شعبات مربوط معاونیت علمی پوهنتون قرار ګرفت، ولی  بقیه بقدر کفاف هنوز در اختیار ما اند. من یقین دارم همین اکنون فرصت مهیا شده تا دوستان دانشمند دور هم جمع گردند و ( AES) را در خدمت کشور قرار دهیم، بگذارید این یک آزمون برای ماوشما و حاکمیت گردد. دیده شود کی چقدر صادق است. کامیابی و ناکامی وآزمونها در شرایط دشوار پیشرو می آیند. روشنفکران ومنورین اروپا بعد ازقبول زحمات زیادی طی سه قرن چنین ازمون را به پیروزی رسانیدندو در اختناق به مراتب بدتر موفق به رنساسن گردیدند، من یقین دارم که ظرف دو-سه سال میتوانیم. به مصداق آن شاعر گرانقدر که ( سفر روی جاده هموار آسان است، ولی مردانه دویدن اش در خم وپیچ است- متاسفانه شعر را فراموش کردم).  همین اکنون در خم وپیچ قرار داریم. بیایید یک آزمون بزرگ (وکیفتاًنااشنا)را از سر بگذرانیم.

وعده می سپاریم که کدام امتیاز فوق العاده نمی خواهیم. درین اتاق فکری باهم مشترکاً کار خواهیم کرد. بیشتر روی رفع فقر(که مادر تمام بدبختی ها و اسارت ما است)، رفع بیکاری، استفاده علمی ومعقول از منابع طبیعی (خصوصاً منابع جریانی)، تامین انرژی ، مدیریت اب و استفاده اراضی، انکشاف تعلیم و صحت متمرکز خواهیم شد. این قلم حاضر است یک پلان و طرزالعمل برای این مرکز یا اتاق فکری آماده سازد. نسبت نبودن برنامه درست و عدم توجه به خلاقیت دانشممندان ما طی بیست سال نه تنها بهترین فرصتها را از دست دادیم، بلکه اعتماد بالای دانشمند، متخصص و تحصیل کردگان کاسته شد. اکنون فرصت آن رسیده تا ایی اعماد را با گذرانیدن یک آزمون دوباره زنده بسازیم. ملت ما یک ملت قدرشناس است. این ملت مظلوم را تنها نگذارید. ایشان شدیداً محتاج کمک و رهنمایی اند، به  داد شان برسید. همین وقتش است. من کمیته و اعضای محترمم آن را طور ذیل پیشنهاد مینمایم:

• محترم مولوی صاحب فریدالدین محمود رییس صاحب اکادمی علوم،
• محترم داکتر فاروق اعظم متخصص منابع آب، زراعت،
• محترم نور احمد خالدی اقتصاددان و متخصص پلانگذاری،
• محترم خلیل الرحمان رییس اجراییه بانک اسلامی
• محترم واحدالله نوشیر متخصص بانکداری متعارف،
• محترم زیرک معاون اتحادیه صرافان کشور،
• محترم استاد مسعود( فعلاً در تاجکستان)،
• داکتر محمد اشرف غنی،
• داکتر نور عباد استاد سابق پوهنځی اقتصاد پوهنتون کابل،
• محترم پوهندوی امیرحمزه سلیمی رییس صاحب پوهنځی اقتصادپوهنتون کابل،
• داکتر صاحب عبدالحنان روستایی،
• محترم انجنیز کلیوال،
• محترم الکوزی( اتاق تجارت)،
• میرویس عزیزی( سکتوربانک- خصوصی)،
• داود صبا( انجنیر) قبلاً والی،
• محترم ارغندیوال( قبلاً وزیر مالیه)،
• نثاراحمد کوهستانی استاد پوهنځی زراعت،
• محترم دوکتور سکندر حسینی عضو سابق اکادمی علوم،
• محترم بشیر افغان متخصص انکشاف زراعت، عضو سابق اکادمی علوم،
• مولوی صاحب بصیرت عضو اکادمی علوم،
• انجنیرشبیر مشاور وزارت آب وبرق،
• سید موسی کلیم الفلاحی(مشاور صاحب)بانکداری اسلامی،
• داکتر رمضان بشردوست،
• محترم فایض رییس صاحب پوهنتون هرات،
• محترم داکتر عزیزالله ارال،
• محترم پوهاند محمد اسماعیل یون،
• داکتر ن. اسد (فعلاً در المان)،
• محترم محمد هاشم دقیق استاد پوهنځی اقتصاد پوهنتون قندهار.

ایجاد کمیته و اتاق فکری یا هرنام که دوستان میپسندند، ازیکطرف باعث کاهش تشویشها وکشمکشهای موجود سیاسی میگردد، ترویج یک فرهنگ جدید است واز طرف دیگر به داد ملت رسیده گی خواهد شد و آنها را از فقر نجات خواهدداد، چه فقر منشا تمام منکرات و بحرانهاست. این طرح به هیچ وجه هیچ جبنه سیاسی ندارد، بلکه یک مجبوریت، ضرورت و تدارک چانس فایق آمدن بر مشکلات اجتماعی و اقتصادی خواهد بود. راه دیگری را اکنون سراغ نداریم همه راهها به بن بست رسیده. همچنان لبیک گفتن به اولیای امور فعلی که پیهم از متخصصین درخواست همکاری نموده اند.

ما ملتی استیم که در کشور خود هرنوع منابع را داریم، اما بازهم گرسنه، دستنگر-وابسته به دیگران، فقیر ومریض. درحالیکه خداوند فرموده است که آب، خاک وباد را برای شما مسخر گردانیدیم. یعنی از آب و باد انرژی پاک( بدون کاربن دای اکساید و مونواکساید)و ازخاک میوه ودانه فراوان برابتان بدست بیاورید- از دل خاک معادن مفیده بیرون کنید. بناً با دیدن این وضع مانند سیل برده به هرچه دست میاندازیم؛ و ازین جمله یکی هم همین طرح!

درغیر آن مقاطعه، چشمپوشی و انزوا مسئولیتی در قبال ما قرار خواهد داد که برخلاف امید منحل ساختن و ادغام وجذب جنگجویان در جامعه است.  هدف این است تا این اتاق فکری هم رفع و دفع کننده وضعیت پریشانی وهم یک مرکز روشنگری گردد. میتوانیم آنرا به شکل پروژه ملی ارائه نماییم. شاید لست فوق ضرورت به اکمال بیشترداشته باشد یا شاید حذف بعضی نامها ضروری باشد، درین مورد اولیای امورودوستان مختار اند. هرگاه مرغی به دام افتد، ازهیچ نوع تلاش دریغ نمیورزد، مابه دام فقر، امراض جسمی، روحی، اجتماعی وصد بدبختی افتاده ایم. اگر به نظر دوستان این یک خیال واهی است، امید است یا تکمیل و اصلاح گردد ویا یک الترناتیف دیگر ارائه گردد، درغیر ان بدبختی روبه ازدیاد و وضعیت وخیمتر وملت اسیر ترمیگردد. در درد و رنج هموطنان همه شریک ایم، شما چه میاندیسشید. به امید رهنمایی  تان.  

فقط یک طرح ( و لو ناقص ومعیوب)بود، به امید ارائه ی  تفکرات و اندیشه های بهتر.

چنین است وضعیت داخل کشور و مردم ستمدیده !