معرفی و خلص زنده گینامهٔ میرمن قمرگل

۲۰۲۲/۱۲/۱۰

معرفی و خلص زندگینامهٔ میرمن قمرگل

هنرمند مشهور، محبوب و ورزیده رادیو افغانستان شادروان میرمن قمرگل حدودهفتاد سال قبل از امروز (۱۳۳۱ش.= ۱۹۵۲م. ۲۱جنوری) در قریه شگه، مربوطه ولسوالی ښیوه ولایت ننگرهار دریک خانواده دهاتی- دهقان چشم به جهان گشود. از سن هفت سالگی در مراسم خوشی و عروسیهای قریه و محل خود به آواز خوانی آغاز نموده بود، مدتی بعد از قریه ی پدری خود به ولسوالی بهسود جلال آباد تغییر محل نمود. یکی از برادران بزرگتر او نیز در مراسم خوشی وعروسیهای هموطنان دعوت میشد و آهنګ میخواند، اما درمدت کمی میرمن قمرگل به مقایسه برادرش شهرت بیشتر یافت. بعد ها هنگامیکه رادیو افغانستان پروگرامهای خود را وسیعتر ساخت، در دوران تصدی استاد بریښنا، ملنگ جان و شادروان بینوا وتلاشهای ایشان یکعده هنرمندان و ممثلین از ولایات مختلف؛ اعم از بدخشان، هرات، قندهار، لوگر، بامیان وغیره به رادیو دعوت وجذب شدند، درین زمره  میرمن قمرگل نیز در رادیو افغانستان پذیرفته شد . نخستین آهنگهای او که در  رادیو افغانستان تحت نظر استاد خيال ثبت گردیدند ( په ما مېنه، سترګې دې سرې دي) وبعد ( زه انتظار کوم دا ستا د سترګوه …) نام داشتند. به این ترتیب او درمدت کم از قریه، ولسوالی وولایت خود، درسطح بلند؛ در سرتاسر کشور شناخته شد. اوج شهرت او دهه ۱۹۷۰میلادی بود. او نظر به آواز زیبا و جادویی اش در هندوستان  لقب “ لتا منگیشکرافغانستان” و در سالهای اخیر در کابل لقب” بلبل افغانستان ”  را دریافت. او در سن نزده سالگی باشادروان زاخیل ازدواج نموده بود. استاد زاخیل نیز درعرصه ی هنر یک نام بزرگ و مشهور است، او هم شاعر، هم کمپوزیتور و آهنگساز بود، همچنان در نواختن آرمونیه طرز خاص خودش را  داشت که تاالحال هیچ هنرمند دیگری آن طرز را نواخته نتوانست. میرمن قمرگل در زمره ی هنرمندان پشتون زن، بعد از رخشانه(حمیده وزیری) جای دوم را دارد. آهنگ نخست او در رادیو چنین بود:

 په ما مينه سترگې دې سرې دي – نن دې ډير ژړلي دينه …

بعضی آهنگهای دیگری او قرار ذیل اند:

لو دی د غنمو یاره، ستری را واچوه بنګړي راغلی دینه ( این آهنگ توسط ارکستر موسیقی فولکور رادیو و تحت رهبری استاد سلیم سرمست اجرا گردیده است)

• لو دی د غنمو یاره، سترگې را واچوه بنگړی راغلی دینه (این آهنگ توسط ارکستر موسیقی فولکور رادیو و تحت رهبری استاد سلیم سرمست اجرا گردیده است)
• زه انتظار کومه ستا سترګو  ولی پنا شوی ته زما له سترګو…
• شینګی با با زیارته ته می قبول کی دا سوالونه…
• زه چې دا تور رانجه کم په سترګو پورې مورې، ځوانی مې ګورې موری…
• زه سپينه کوتره يم اوچته پروازونه کړم ( این آهنگ به این هنرمند نام یک مادر درد دیده و غم کشیده را داد، زیرا اوطی جنگهای تنظیمی کابل پسران جوانش را ازدست داد، بنا برهمین احساس او برای افغانها و هم برای جهانیان خواست صلح طلبانه و پیغام امن خواهی اش را توسط همین آهنگ رسانید).
• په لویو غرو باندې راتاو شول توپانونه، ږلۍ وریږي – مه ځه دلته شپه وکه پاتې شه باران دی،
• چې مې مینه خدای په تا باندې پیدا کړه …
• ورو، ورو کیږده قدمونه اشنا…(برای این سروده بنا بر حکم اعلیحضرت محمدظاهرشاه مدال طلا منظور گردید، بعد از سال ۱۳۵۲طی نخستین نظام جمهوری یک مدال دیگر، و سال دیگر بحیث هنرمندسال انتخاب گردید وطی نظام جمهوری دیموکراتیک لقب(کارمند شایسته فرهنگ) را کسب نمود. همچنان در سال ١٩٩٨ م. در دوران مهاجرت، در کليفورنيای ایالات متحده ی امریکا لقب هنرمند پیشتاز را از طرف انجمن افغانهای مقیم آن دیار کسب نمود بود.

میرمن قمرگل اشعاررحمان بابا ، خوشال خټک ، حمزه شینواري ، اجمل خټک ، نصرالله حافظ، عبدالله غمخور،غلام دستکیر ړنګ و یکتعداد غزل سرایان دیگر را انتخاب وسروده بود. درتمام این فعالیتهای هنری، شوهرش بااو همکاری نموده بود. او هم به تنهایی و هم با سایر هنرمندان مانند: استاد زاخیل(شوهرش)، گلنار بیگم، رخشانه، زرڅانگه و استاد گل زمان آهنگهای دوگانه یی ثبت رادیو نموده است که تعداد شان در ارشییف رادیو افغانستان به بیشتر از هزار میرسد.  یکتعداد آهنگایش بعداً توسط هنرمندان دیگر مانند  وجیهه رستگار، شکیلا ناز وسایرین کاپی خوانی شده اند. او در تلویزیون ملی نیز چند  پارچه دارد.

میرمن قمرگل نه تنها در افغانستان ، بلکه از آن هم بیشتر در پشاور، سوات، کویته و سایر مناطق زیست افغانها محبوبیت وشهرت دارد. یکتعداد آهنگهای او در آرشیفهای رادیو مسکو و “آل انډیا رادیو” نیز محفوظ و ضبط اند.  او درداخل کشور به اکثر ولایات و در خارج از کشور به ممالک مانند؛ هند، پاکستان ، اتحادشوروی ، ایالات متحده امریکا وکشورهای آسیای میانه سفرهای هنري داشته است. اویک هنرمند درد دیده ورنج کشیده افغانستان بود، زیرا:  طی جنگهای تنظیمی یک پسر۲۲ ساله اش (داود) شهید ویک پسر ۱۹ ساله اش( ميرويس) مفقود الاثر گردید، شوهرش استاد زاخېل درسال ۱۹۹۱ م. وفات یافت وخودش از کشور محبوبش نخست به پشاور وبعد به کانادا مهاجر گشت  و آرمان دیدار وطنش را در سینه اش باخوددفن نمود.

این هنرمند مشهور، محبوب، مسافر، رنج دیده ودرد دیده که از عمق توده ها به جهان هنر روی آورد و شهرت یافت، طی یکسال اخیر حیاتش دچارمرض مهلک سرطان گردید، که به روز جمعه مصادف با هژدهم ماه قوس سال ۱۴۰۱ش. = (۱۰/۱۲/۲۰۲۲) درکانادا وفات یافت. او سه پسر و سه دختر دارد. پسر بزرگ اش اجمل زاخیل وپسر دومش ایمل زاخیل نیز فعالیتهای هنری دارند.

میرمن قمرګل در یکی ازکنسرت هایش در دهلی